Ανασκόπηση καλοκαιριού 2023

Τώρα που αφήσαμε πίσω μας το καλοκαίρι και μπήκαμε αισίως στο Φθινόπωρο, μία αναδρομή στα δρώμενα του καλοκαιριού είναι απαραίτητη.

• Το Σάββατο 12 Αυγούστου στον προαύλιο χώρο  του Άγιου Χαράλαμπου η καθιερωμένη καλοκαιρινή εκδήλωση πριν το παναγύρι του 15αύγουστου είχε σαν θέμα τα παραδοσιακά μαγαζιά και τη πορεία τους στο πέρασμα του χρόνου. Παρακάτω επισυνάπτεται το κείμενο που διαβάστηκε εκείνο το βράδυ στον προαυλιο χωρο της εκκλησίας .

Με αφορμή το κλείσιμο του τελευταίου από τα παραδοσιακά καταστήματα που υπήρχαν στο χωριό μας, του Καφενείου του Στέλιου Βατίστα «ο Καουμπόης», αποφασίσαμε να κάνουμε μια ιστορική αναδρομή σε όλα τα μαγαζιά που δραστηριοποιούνταν στο Λάχι μας αποδίδοντας έτσι, έναν φόρο τιμής σε αυτά.

Όσο και να ακουστεί περίεργο στους νεότερους, το Λάχι πριν κάποιες δεκαετίες έσφυζε από ζωή όλο το χρόνο. Οι Λαχιώτες μπορούσαν να αγοράσουν αγαθά και να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους, χωρίς να χρειάζεται να μετακινηθούν στη Νεάπολη. Ωστόσο, με την πάροδο των χρόνων, λόγω της αστικοποίησης, που εντάθηκε την περίοδο από το 1960 έως το 1990, πολύς κόσμος έφυγε από το χωριό μας, αναζητώντας έναν καλύτερο τρόπο ζωής και περισσότερες εργασιακές ευκαιρίες στα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως στην Αθήνα και τον Πειραιά, αλλά και στη Σπάρτη, στην Τρίπολη και στην Πάτρα. Ως αποτέλεσμα, με την πάροδο των χρόνων ένα-ένα τα καταστήματα του χωριού μας έκλεισαν. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα αποτελούν μια  γλυκιά ανάμνηση για όλους, αναπολώντας εκείνα τα χρόνια.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν παρέα αυτό το πέρασμα στον χρόνο, αναφέροντας τα καταστήματα που δραστηριοποιήθηκαν στο χωριό μας, αλλά και άλλες δραστηριότητες και επιτηδεύματα των χωριανών μας.

Πρώτη μας στάση είναι τα Καλένια.

1. Στο ερείπιο πάνω από τη στέρνα, κάποτε λειτουργούσε το καφενείο-ταβέρνα του Μανώλη Αλειφέρη, το οποίο συνέχισαν ο Χαράλαμπος Λαλούσης και ο Δημήτρης Σάββας. Τα μαγαζιά αυτά, διέθεταν τις καρέκλες και τα τραπέζια τους για το καθιερωμένο πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στα Καλένια.
2. Επίσης, κατά τη διάρκεια του Δεκαπενταύγουστου Λαχιώτες (όπως ο Γεώργιος Σκαλκόγιαννης και άλλοι) έστηναν εποχιακά μικρομάγαζα προκειμένου να εξυπηρετήσουν το πανηγύρι. Στο δροσερό αυλάκι της πηγής πάγωναν λεμονάδες και πορτοκαλάδες για να δροσίσουν τον κόσμο.
3. Στα Καλένια επίσης, κάτω από την οικία του διέθετε σιδηρουργείο ο Δημήτρης Βατίστας (“Χασαπάκος”), ο οποίος εκτελούσε και μεταφορές με την τρίκυκλη μοτοσικλέτα του.

Επόμενη στάση της αναδρομής μας η  Νετέα.

4. Εκεί, δίπλα στην οικία του Στέλιου Μηνόγιαννη υπήρχε το μαραγκούδικο του Στέλιου και του Θοδωρή Μηνόγιαννη, το οποίο λειτουργούσε μέχρι πριν από λίγα χρόνια.

Κάτω από το δρόμο του Λαχίου:

5. Ο Μπάρμπα Ζαχαρής Οικονόμου (ή αλλιώς “Τζανετάκος”) διέθετε λινό, όπου πήγαινε ο κόσμος κατά τη διάρκεια του τρύγου και πάταγε τα σταφύλια του. Επίσης ο ίδιος αναλάμβανε αγροτικές εργασίες όπως κλάδεμα και όργωμα με το άλογό του. Επιπλέον, διατηρούσε και κουρείο.

Τα νεότερα χρόνια, η κόρη του Βάσω Οικονόμου-Αλειφέρη δραστηριοποιούταν ως μοδίστρα και μάθαινε και στις κοπέλες του χωριού να ράβουν.

Πάνω στον κεντρικό δρόμο:

6. Στο οίκημα του Γιώργου Παπαδόπουλου, ο Γιώργος Οικονόμου (“Τζανετάκος”) λειτουργούσε Σιδηρουργείο. Επίσης λειτουργούσε καμίνι, πιο πέρα δίπλα στο σπίτι του.
7. Στην οικία του Χαράλαμπου Βαρβαρέσου και της Μαρίτσας δούλευε ως μοδίστρα για πολλά χρόνια η Δήμητρα Βαρβαρέσου – Σκαλκόγιαννη.
8. Επίσης, ως μοδίστρα δραστηριοποιούταν η Κουλίτσα Οικονόμου, κόρη του Ανδρέα, στο κατώγι του Καραστατήρα (σημερινό σπίτι Ματούλας Μολώση-Κοτσώνη), το οποίο αργότερα συνέχισε η Γιαννούλα Καραστατήρα.
9. Δίπλα ο Παναγής Παπούλης είχε φανοποιείο.
10. Στην οικία του Ανδρέα Οικονόμου, η κόρη του Βάσω Οικονόμου δραστηριοποιούταν ως κομμώτρια.
11. Στην οικία του Δημήτρη Σκαλκόγιαννη (γνωστός σε όλους ως “Τζιμάκης”) λειτουργούσε ραφείο η Ποτίτσα Παπαδάκου.
12. Στις Κολώνες διατηρούσε Ταβέρνα  ο Κοσμάς Κοτσώνης. Εκεί γίνονταν και γλέντια για γάμους και βαφτίσεις, αλλά και πανηγύρια.
13. Απέναντι, στο ισόγειο του σπιτιού του ο Νίκος Βατίστας διατηρούσε τσαγκαράδικο για επισκευές υποδημάτων.
14. Πιο πέρα στη συνέχεια του δρόμου, ο Γιάννης Αθανασάκος διατηρούσε Σφαγείο και Κρεοπωλείο, ενώ εντός του καταστήματος υπήρχε και το τοπικό τηλέφωνο, το οποίο εξυπηρετούσε όλους τους κατοίκους του Λαχίου. Προηγουμένως το τοπικό τηλέφωνο ήταν στο Τηλεφωνικό Κέντρο του Μανώλη Κοτσώνη, που αναφέρουμε στη συνέχεια.
15. Στην οικία της Χρυσώς Κοτσώνη (ή αλλιώς “Λιουδίτσα”) διατηρούσε κουρείο ο Γιάννης Κοντραφούρης. Μετέπειτα, στον χώρο αυτόν, άνοιξε μπακάλικο ο Χαράλαμπος Νικολάου Αλειφέρης και αργότερα δούλευε ως μοδίστρα η Τασία Βατίστα (η κόρη της Χρυσούς). Στον ίδιο χώρο λειτούργησε και το ξυλουργείο του Παναγιώτη Σταθάκη.
16. Δίπλα, στην οικία του Παναγιώτη και της Αντωνίας Βαρβαρέσσου, απέναντι από το σημερινό Κοινοτικό Κατάστημα, διατηρούσε καφενείο ο Γιώργης Σκαλκόγιαννης (ή όπως τον φώναζαν οι συγχωριανοί μας Σκαλκόγιωργης). Το καφενείο συνέχισε να λειτουργεί από τον γιό του Γρηγόρη. Παράλληλα, ο Γρηγόρης Σκαλκόγιαννης έκανε εμπόριο υφασμάτων και άλλων ειδών, γυρίζοντας το Λάχι και τα γύρω χωριά με γαϊδούρι. Εδώ να αναφέρουμε ότι η κόρη του Γιώργη Σκαλκόγιαννη, η Βούλα Σκαλκόγιαννη Βατίστα διατηρούσε κομμωτήριο στο σπίτι της αλλά πήγαινε και στα γύρω χωριά, ειδικά για να χτενίσει νύφες.
17. Δίπλα, αρχικά ο Χαράλαμπος Μέντης και μετέπειτα ο γιος του Νίκος διατηρούσαν παντοπωλείο.

Γύρω από τον Άγιο Χαράλαμπο:

18. Στην οικία του Χαράλαμπου Κοτσώνη, διατηρούσε μπακάλικο ο Τάσος Κοντραφούρης και μετέπειτα, Μαραγκούδικο ο Λάμπης Βαρβαρέσσος (“Ερωτοκριτάκος”).
19. Στην οικία του Αιμιλιανού Κοτσώνη λειτουργούσε μπακάλικο και ο Μανώλης Κοτσώνης, το οποίο συνέχισαν ο γιος του Γιάννης με τη σύζυγό του Ελένη Κοτσώνη. Το μπακάλικο αργότερα μεταφέρθηκε δίπλα, στην οικία του Χαράλαμπου Κοτσώνη από τον Γιάννη και την Ελένη, όπου και λειτουργούσε μέχρι πριν από λίγα χρόνια.
20. Απέναντι, μπακάλικο διατηρούσε και ο Χαράλαμπος Σταύρου Βατίστας.
21. Επίσης, δίπλα στον Ι.Ν. Αγίου Χαραλάμπους, ο Χαράλαμπος Λαλούσης (ή αλλιώς “Κρεουζόλαμπης”) και ο Γιώργος Οικονόμου είχαν καμίνι.
22. Παραδίπλα, ο Τάσος και η Ελένη Αλειφέρη διατηρούσαν μπακάλικο, όπου πουλούσαν μπακαλιάρο, ρύζι και αλεύρι που έφερναν με τα καΐκια.
23. Επιπλέον, δίπλα στον Άγιο Χαράλαμπο, υπήρχε το καφενείο του Γιάγκου, το οποίο συνεχίστηκε από τον Λαλούση, στη συνέχεια τον Μουτσάτσο, μετά από τη Φρόσω και το Λάμπη Μηνόγιαννη, και τέλος μέχρι πριν από κάποια χρόνια λειτουργούσε ως ταβέρνα από την Ματίνα Οικονόμου.
24. Δίπλα από το καφενείο διατηρούσε κομμωτήριο ο Γιάννης Μηνόγιαννης και η γυναίκα του Νέλλυ Μέντη.
25. Στην περιοχή υπάρχει η αίθουσα του Χαράλαμπου Μέντη, η οποία τα παλαιότερα χρόνια χρησιμοποιούνταν ως σινεμά αλλά και στα γλέντια του Αγίου Χαραλάμπου τις Απόκριες και το Πάσχα.
26. Απέναντι από την εκκλησία του Άγιου Χαράλαμπου λειτουργούσε το καφενείο ο “Καουμπόης”, του Στέλιου και της Θοδωρούλας Βατίστα, που αποτελούσε μέχρι πρόσφατα σημείο συνάντησης για τους Λαχιώτες, όντας το τελευταίο καφενείο του χωριού. Κάτω από το καφενείο ο Στέλιος και η Θοδωρούλα διέθεταν το μοναδικό φούρνο του χωριού.
27. Δίπλα, στην οικία Αλειφέρη, ο Μανώλης και η Αρχοντούλα Αλειφέρη είχαν καφενείο και ταβέρνα.
28. Στο σπίτι της Βαγγελιώς Αλειφέρη διατηρούσε, επίσης, καφενείο ο Σπύρος Αλειφέρης.
29. Παραπέρα στο σπίτι του παπά-Νικόλα λειτουργούσε λιοτρίβι.
30. Στην οικία του Γιάννη και της Λαμπίας Οικονόμου λειτουργούσε το μπακάλικο-καφενείο Ομήρου Αραπατζή, το οποίο μετά συνέχισε ο Σπύρος Αλειφέρης.
31. Δίπλα στο καμπαναριό διατηρούσε επίσης μπακάλικο ο Διονύσης Βαρβαρέσσος (Μοσχοβάκος).
32. Ο Λάμπης Τσιγκούνης του Ιωάννη λειτουργούσε τσαγκαράδικο και δίπλα, ο Λάμπης Τσουκαλάς είχε καφενείο.
33. Τσαγκαράδικο είχε ακόμα ο Λάμπης Νικολάου Τσιγκούνης και ο Χαράλαμπος Βαρβαρέσσος (ή αλλιώς “Ντινάκος”) στην οικία του Αντώνη Κοτσώνη.

Προχωρώντας προς τα Παπαδιάνικα και αμέσως μετά το χωράφι:

34. Υπήρχε το Ξυλουργείο του Δημήτρη Αθανασάκου, ο οποίος δούλευε και ως οικοδόμος. Ο Δημήτρης Αθανασάκος ειδικευόταν στο κτίσιμο εκκλησιών και ήταν ο μοναδικός στο χωριό που έφτιαχνε γύψινα.
35. Στο ισόγειο της οικίας του Δημήτρη Κατσούλη λειτουργούσε το Εμπορικό του Χαράλαμπου Παπαδάκου (Παπαδογιαννάκου), το οποίο αργότερα μεταφέρθηκε στο δικό του χώρο στο ισόγειο του σπιτιού του.
36. Στην Οικία του Τάσου Κοντραφούρη λειτουργούσε καφενείο. Μετέπειτα ο Παναγιώτης Κοντραφούρης λειτούργησε κατάστημα με υλικά οικοδομών στον ίδιο χώρο.
37. Ο Χαράλαμπος Αναστασίου Αλειφέρης (Λαμπάκης) λειτουργούσε δίπλα ταβέρνα, καφενείο και κουρείο.
38. Ο Δημήτρης Κοτσώνης (ή όπως τον φώναζαν οι συγχωριανοί μας “Ρουσάκος”) διατηρούσε πρατήριο άρτου και εμπορικό κατάστημα. Επίσης, προμήθευε φιάλες υγραερίου, που εκείνη την εποχή αποτελούσαν απαραίτητο εξάρτημα για ένα νοικοκυριό.
39. Απέναντι από του Ρουσάκου, ο Χαράλαμπος Νικολάου Αλειφέρης διατηρούσε ένα ακόμα μπακάλικο, ενώ η κόρη του Χρυσούλα στον ίδιο χώρο δραστηριοποιούταν ως μοδίστρα.
40. Επίσης, ο Παναγιώτης και ο Χαράλαμπος (Μπούλης) Παπαδάκος είχαν εμπορικό κατάστημα.
41. Λίγο πριν τη βρύση σε ένα ισόγειο οικοδόμημα (σημερινή οικεία του αείμνηστου Παναγιώτη Κοντραφούρη) ο Τάσος Κοντραφούρης μαζί με τους Γιάννη Οικονόμου και Παναγιώτη Κοτσώνη (Θεοδωρικάκο) διατηρούσαν λιοτρίβι για την παραγωγή λαδιού από τις ελιές του χωριού και της γύρω περιοχής. Επίσης ακριβώς μετά τη βρύση υπήρχε ένα ακόμα μεγάλο λιοτρίβι το οποίο παραμένει στην τότε μορφή του μέχρι και σήμερα, αλλά χωρίς τα περισσότερα μηχανήματά του.
42. Δίπλα στην βρύση, στην οικία του Γρηγόρη και της Ειρήνης Γογιού, ο πατέρας της Ειρήνης, Παναγιώτης Κοτσώνης (Θεοδωρικάκος) διατηρούσε μικρή βιοτεχνία για την παρασκευή πορτοκαλάδας, λεμονάδας και μπυράλ, τα δημοφιλέστερα αναψυκτικά εκείνης της εποχής.
43. Μετά τη βρύση, στα Παπαδιάνικα, ο Παύλος Γεωργίου Αλειφέρης διατηρούσε καφενείο.
44. Προχωρώντας προς το τέρμα του χωριού, υπήρχε το εμπορικό κατάστημα του Χαράλαμπου Παπαδάκου (Παπαδογιαννάκου), στο ισόγειο της οικίας του, το οποίο όπως αναφέραμε και προηγουμένως είχε μεταφερθεί από την οικεία του Δημήτρη Κατσούλη.
45. Άλλο ένα μπακάλικο του χωριού ήταν το μπακάλικο του Αντώνη Κοντραφούρη (Παπα-Αντώνης), ενώ ο ίδιος δραστηριοποιούνταν και ως τσαγκάρης.
46. Εκεί στα Παπαδιάνικα υπήρξε και το ιστορικό τηλεφωνικό κέντρο του χωριού μας, το οποίο φιλοξενούταν στο ισόγειο της οικίας του Μανώλη και της Κούλας Κοτσώνη, λόγω του ότι ο Μανώλης Κοτσώνης διατελούσε και πρόεδρος της Κοινότητας Λαχίου. Τα τηλεφωνήματα γίνονταν με χρήση παλαιάς τηλεφωνικής συσκευής με μανιβέλα, με ανταπόκριση στους Μολάους.
47. Στα Παπαδιάνικα υπήρχε ακόμα και η αποθήκη για μεταφορές του Χέλη,
48. Ο Γιάννης Οικονόμου είχε παγοποιείο και αναψυκτήριο, και
49. Τέλος, ο Κοσμάς Κοτσώνης διατηρούσε τσαγκαράδικο.

Πέρα από αυτά τα μαγαζιά, που ελπίζουμε να μην έχουμε ξεχάσει κανένα, θα θέλαμε να αναφερθούμε και στους πλανόδιους του χωριού, που προσέφεραν υπηρεσίες. Αρχικά στον ντελάλη Λάμπη Τσιγγούνη, που ήταν μικροπωλητής και πωλούσε κατά παραγγελία περιοδικά, εφημερίδες και γιαούρτια.

Επίσης, αξιοσημείωτο να αναφέρουμε ότι ο Χαράλαμπος Μηνόγιαννης (ή “Κορωνάκος”) παρείχε υπηρεσίες όπως, γεωργικές εργασίες, οργώματα και κυρίως μεταφορές οικοδομικών υλικών με τα άλογά του σε όλα τα δυσπρόσιτα μέρη του χωριού.

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, ο Δημήτρης Βατίστας (ή Χασαπάκος), αλλά και ο Παναγιώτης Σγαρδέλης, εκτελούσαν διάφορες μεταφορές με τα επαγγελματικά οχήματά τους. Επίσης ο Κλεάνθης, ο Κώστας Λαμπράκης και ο Πέτρος Χαραμής πουλούσαν φρέσκα ψάρια στο χωριό. Επιπρόσθετα, ο Σωτήρης Βαρβαρέσος και ο Γιάννης Κοτσώνης δραστηριοποιούνταν ως ελαιοχρωματιστές και τέλος, ο Παναγιώτης Μέντης έκανε διάφορες μεταφορές και παρείχε εργασίες.

Αξίζει να σημειωθεί πως λίγα από τα καταστήματα που αναφέρθηκαν, πλέον έχουν μεταφερθεί στην Νεάπολη και είναι ακόμα σε λειτουργία. Πιο συγκεκριμένα αναφερόμαστε στο Super Market του Νικόλαου Μέντη, στην πλατεία Ηρώων στην Νεάπολη, το οποίο διαχειρίζεται πλέον ο γιος του, Τάκης Μέντης. Επιπρόσθετα, δραστηριοποιείται και το εμπορικό του Νίκου Παπαδάκου, το οποίο πλέον συνεχίζεται από τον γιο του, Δημήτρη Παπαδάκο. Ακόμα, ο Παναγιώτης Αθανασάκος, γιος του Γιάννη Αθανασάκου, μεταφέρθηκε στην Νεάπολη και άνοιξε κάβα, η οποία πλέον συνεχίζεται από τα παιδιά του. Τέλος, λίγο έξω από τα Καλένια, στο δρόμο από το Λάχι προς την Νεάπολη, ο Νεκτάριος Βατίστας, γιος του Δημήτρη Βατίστα, έχει εργαστήριο σιδηροκατασκευών και αλουμινοκατασκευών.

Φτάνοντας στο σήμερα, από τα καταστήματα εστίασης, το μόνο ενεργό είναι το μεζεδοπωλείο «Άμα Λάχι» στα Καλένια, το οποίο είθε να συνεχίζει για αρκετά χρόνια να εξυπηρετεί τους ντόπιους και να αποτελεί πόλο έλξης για νέους επισκέπτες στο χωριό μας. Και πάνω από όλα, ευελπιστούμε εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν ξανά, το χωριό μας να γεμίσει με νέους ανθρώπους, οι οποίοι θα του προσδώσουν ξανά την ζωή που κάποτε είχε.

Ελπίζουμε με την σημερινή ιστορική αναδρομή να καλύψαμε την πλειοψηφία των καταστημάτων και επιτηδευμάτων των Λαχιωτών, και να προσθέσαμε με την παρουσίαση αυτή ένα επιπλέον λιθαράκι στο λαογραφικό αρχείο του Λαχίου.

• Στις 15 Αυγούστου διοργανώθηκε η καθιερωμένη καλοκαιρινή εκδήλωση στη Φλέβα ( Καλένια ) με την συμμετοχή του Μάνου Κοντραφούρη και της παρέας του.  Η εκδήλωση χαρακτηρίστηκε από την μαζική προσέλευση Λαχιωτών και μη, από το κέφι και τη ζωντάνια . Μία εκδήλωση που , κατά γενική ομολογία, χαρακτηρίστηκε σαν πλήρως επιτυχημένη.